Τα αποκαλούν “ the terrible twos”. Και όσοι τα περνάμε, ή τα έχουμε περάσει, γνωρίζουμε καλά ότι ο όρος “terrible” δεν είναι καθόλου, μα καθόλου υπερβολικός.
Ο όρος αυτός έχει υιοθετηθεί για να περιγράψει τις γρήγορες και έντονες αλλαγές στην διάθεση και την συμπεριφορά των παιδιών μας, τις οποίες τις πλείστες φορές δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε. Οι αλλαγές αυτές ξεκινούν να συμβαίνουν γύρω στους 18 μήνες και μπορούν να διαρκέσουν μέχρι και τα 4 χρόνια.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Τα “terrible twos” αποτελούν ένα φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης των παιδιών μας. Στην ηλικία των 2 ετών περίπου, τα παιδιά ξεκινούν να διεκδικούν την ανεξαρτησία τους, μια ανεξαρτησία για την οποία ωστόσο, δεν είναι ακόμα απολύτως έτοιμα. Κατακτώντας νέες κινητικές δεξιότητες, αισθάνονται ότι μπορούν να κατακτήσουν τον κόσμο. Παρόλα αυτά τα εργαλεία τους σε γλωσσικό επίπεδο καθώς και η ικανότητα να καταλάβουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους, δεν τους επιτρέπουν ακόμα να εκφράζουν και να ελέγχουν τις ανάγκες τους, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε εκνευρισμό και ξεσπάσματα.
Το «όχι» γίνεται πλέον η αγαπημένη τους λέξη. Στα δικά μας αυτιά, αυτό το βροντερό «όχι» μπορεί να φτάνει ως αποτυχία να θέσουμε όρια, ως προσβολή στις γονικές μας δεξιότητες, ως ανυπακοή, ως ενοχές και απογοήτευση. Στην πραγματικότητα όμως, πίσω από κάθε «όχι» ή κάθε παράλογη – για εμάς – απαίτηση, κρύβεται ένα «Κοίτα με! Δεν είμαι πια εσύ. Είμαι ΕΓΩ.»
Το πραγματικό ερώτημα όμως που απασχολεί τον κάθε γονιό του οποίου το παιδί βρίσκεται στο συγκεκριμένο στάδιο είναι το εξής: «Πώς μπορώ να το διαχειριστώ;»
1. Αλλάξτε τον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα.
Ο τρόπος που αντιλαμβάνεστε τα ξεσπάσματα του παιδιού σας διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στα συναισθήματα που εσείς οι ίδιοι θα βιώσετε και στις αντιδράσεις που θα ακολουθήσουν. Αν για παράδειγμα βλέπετε το παιδί ως «χειριστικό» ή «κακομαθημένο», αν έχετε αποφασίσει ότι «σκοπός της ζωής του είναι να σας ταλαιπωρεί» το πιθανότερο είναι να αισθανθείτε και να αντιδράσετε με θυμό. Αν σκέφτεστε ότι ως γονείς έχετε κάνει λάθος χειρισμούς, αν ενδώσετε στις αρνητικές σκέψεις και στις ενοχές, τότε θα αισθανθείτε λύπη, κάτι που επίσης δεν θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε την κατάσταση σωστά.
Επιλέξτε να δείτε τα ξεσπάσματα του παιδιού σας γι’ αυτό που είναι πραγματικά: ένα φυσιολογικό στάδιο στην ανάπτυξη του, μια προσπάθεια να ανακαλύψει τον εαυτό του έξω από εσάς. Υπενθυμίζετε στους εαυτούς σας όσο συχνά το χρειάζεστε πως δεν είναι κάτι που θα κρατήσει για πάντα.
2. Δείτε τον κόσμο μέσα απ’ τα μάτια τους
Φανταστείτε ότι μετακομίζετε στην άλλη άκρη του κόσμου. Σε ένα μέρος όπου όλα είναι διαφορετικά από αυτά που γνωρίζατε μέχρι σήμερα. Φανταστείτε πώς θα ήταν οι μέρες σας προσπαθώντας να επιβιώσετε σε ένα τέτοιο μέρος, όπου μετά βίας καταλαβαίνετε την γλώσσα κι όπου παρότι αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχουν κανόνες, ακόμα δεν σας είναι ξεκάθαροι. Αν καταφέρετε να βάλετε τους εαυτούς σας μέσα σε ένα τέτοιο σενάριο, τότε ίσως καταφέρετε να δείτε τον κόσμο μέσα από τα μάτια των παιδιών σας.
Όταν τα παιδιά σας ξεσπούν, είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να λειτουργήσουμε με ενσυναίσθηση, να καταλάβουμε τί αισθάνονται και να δικαιολογήσουμε αυτές τις συμπεριφορές. Άλλωστε, σκεφτείτε πόσες φορές, ακόμα και ως ενήλικες αντιμετωπίσατε δυσκολία στο να διαχειριστείτε τα συναισθήματα σας επειδή ήσασταν κουρασμένοι, πεινασμένοι, αγχωμένοι κλπ. Σκεφτείτε πόσο πιο δύσκολο είναι για ένα τόσο μικρό παιδί όταν βιώνει κάτι αντίστοιχο.
Όταν εντάξετε στο «παιχνίδι» την ενσυναίσθηση, αυξάνετε τις πιθανότητες να αντιδράσετε στα ξεσπάσματα του παιδιού σας με αγάπη και κατανόηση. Το παιδί σας από την άλλη, θα εκλάβει αυτή σας την συμπεριφορά ως άνευ όρων αγάπη και αποδοχή, θα αισθανθεί ασφάλεια δίπλα σας, και θα του είναι πολύ πιο εύκολο μελλοντικά να εκφράσει τις ανάγκες του χωρίς έντονα ξεσπάσματα.
3. Αποβάλετε το «τι θα πει ο κόσμος.»
Πολλές φορές όταν τα ξεσπάσματα συμβαίνουν εκτός σπιτιού, τα πράγματα γίνονται πολύ δυσκολότερα, καθώς πέραν της συμπεριφοράς του παιδιού μας, καλούμαστε να διαχειριστούμε και τα αδιάκριτα και επικριτικά βλέμματα των όσων βρίσκονται γύρω μας. Η αίσθηση του ότι «μας κάνει ρεζίλι» ή ότι εξαιτίας της συμπεριφοράς του παιδιού μας παρουσιαζόμαστε ως «κακοί γονείς» που δεν το «κουμαντάρουμε» μπορεί να ξυπνήσει μέσα μας πολλά αρνητικά συναισθήματα που επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση και αυξάνουν τις πιθανότητες να αντιδράσουμε με τον λάθος τρόπο.
Την επόμενη φορά που θα βιώσετε κάτι αντίστοιχο, κάντε μια παύση, πάρτε όσες βαθιές ανάσες χρειάζεστε και θυμηθείτε τι έχει πραγματικά σημασία για εσάς. Θυμηθείτε ότι η σχέση που προσπαθείτε να οικοδομήσετε με το παιδί σας και τα μηνύματα που θέλετε να του περάσετε σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, είναι πολύ πιο σημαντικά από την άποψη του οποιουδήποτε άγνωστου. Θυμηθείτε ότι πρωταρχικό σας μέλημα είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να αισθανθεί ανακούφιση και ασφάλεια. Εκείνη την στιγμή υπάρχετε μόνο εσείς και το παιδί σας.
4. Μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά
Το να συγκρίνουμε το παιδί μας είτε με άλλα παιδιά στην ηλικία του, είτε με τα αδέλφια του είναι άλλη μια παγίδα στην οποία πέφτουμε συχνά ως γονείς. Και παρότι είναι απόλυτα φυσικό να προβαίνουμε σε τέτοιου είδους συγκρίσεις, στην πραγματικότητα δεν έχουν κάτι να μας προσφέρουν. Το κάθε παιδί, ακόμα κι αν έχει τα ίδια γονίδια και μεγαλώνει στο ίδιο σπίτι, με τους ίδιους γονείς, κουβαλά την δική του προσωπικότητα από την στιγμή που έρχεται στον κόσμο.
5. Λειτουργείτε προληπτικά
Στρέψτε την προσοχή σας στο πού και στο πότε συμβαίνουν συνήθως τα ξεσπάσματα. Ένας καλός τρόπος είναι το να κρατάτε σημειώσεις προκειμένου να μπορέσετε να διαπιστώσετε αν υπάρχουν μοτίβα. Αν για παράδειγμα εντοπίσετε κάποιες συγκεκριμένες στιγμές μέσα στην ημέρα ή κάποια μέρη όπου είναι πιθανότερο να εμφανιστούν αυτές οι συμπεριφορές, τότε θα μπορέσετε και να τις προλάβετε.
Προσπαθήστε να αποκωδικοποιήσετε τι ακριβώς προκαλεί αυτά τα ξεσπάσματα δοκιμάζοντας διάφορες εναλλακτικές μέχρι να βρείτε την λύση. Αν για παράδειγμα το παιδί σας γίνεται ιδιαίτερα νευρικό και ανήσυχο στην υπεραγορά, δοκιμάστε να αλλάξετε την ώρα που πηγαίνετε ώστε να βεβαιωθείτε ότι δεν είναι κουρασμένο ή πεινασμένο.
6. Γίνετε προβλέψιμοι
Τα παιδιά μας αισθάνονται πολύ μικρά, μέσα σε έναν κόσμο που τους φαίνεται πολύ μεγάλος. Η προβλεψιμότητα και η ρουτίνα δεν τους προκαλούν βαρεμάρα, ούτε τα μετατρέπουν σε ρομπότ. Αντίθετα, το να υπάρχει ένα σταθερό πρόγραμμα στην καθημερινότητα τους, δημιουργεί μία αίσθηση ασφάλειας. Γνωρίζοντας τι να περιμένουν, έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και είναι πολύ πιθανότερο να συνεργαστούν μαζί μας και να ενσωματώσουν τους κανόνες που προσπαθούμε να θέσουμε.
7. Όσο πιο ελεύθερα, τόσο το καλύτερο
Πώς θα αισθανόσασταν αν ενόσω εργαζόσαστε στο γραφείο σας, το αφεντικό σας επενέβαινε συστηματικά διακόπτοντας την ροή της σκέψης σας προσπαθώντας να σας διορθώσει, να σας «βοηθήσει» ή να σας υπενθυμίσει ότι αυτό που κάνετε δεν επιτρέπεται; Σίγουρα όχι ευχαριστημένοι.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά μας. Όταν στεκόμαστε από πάνω τους σαν δεσμοφύλακες ενόσω ανακαλύπτουν τον κόσμο γύρω τους, όταν τα διακόπτουμε από το παιχνίδι τους προσφέροντας βοήθεια που δεν μας ζητήθηκε, όταν χρησιμοποιούμε συχνά κατά την διάρκεια της ημέρας την λέξη «όχι», το μόνο που καταφέρνουμε είναι να τα εκνευρίσουμε περισσότερο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα παιδιά μας θα πρέπει να αφήνονται ελεύθερα χωρίς επίβλεψη ή χωρίς όρια. Σημαίνει ότι η επίβλεψη πρέπει να γίνεται διακριτικά και ότι το περιβάλλον του παιδιού μας πρέπει να διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μπορεί να κινείται και να παίζει ελεύθερα χωρίς να υπάρχουν κίνδυνοι ή ανάγκη να επέμβουμε. Με τον τρόπο το βοηθάμε να αισθανθεί ανεξάρτητο, ελεύθερο και ικανό.
8. Διασκεδάστε το
Το συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο μπορεί να είναι δύσκολο για εμάς τους γονείς, είναι όμως και πολύ διασκεδαστικό. Εξαρτάται πώς θα επιλέξουμε να το δούμε.
Ξεκινήστε λοιπόν, ένα ημερολόγιο όπου θα σημειώνετε τα ευτράπελα των “terrible twos”. Σκεφτείτε ότι κάποια στιγμή θα διαβάζετε με το παιδί σας τις περιπέτειες που ζήσατε μαζί και θα γελάτε με την ψυχή σας.
Comments