Η.Π.Α, Μάιος 2013. Οι αρχές του Λος Άντζελες λαμβάνουν μία κλήση έκτακτης ανάγκης. Ένα αγοράκι 8 ετών, ο μικρός Γκαμπριέλ Φερνάντες, κείτεται αναίσθητος στο πάτωμα του σπιτιού του, χωρίς σφυγμό. Πυροσβέστες σπεύδουν στην σκηνή, επαναφέρουν το αγοράκι και το μεταφέρουν στο πλησιέστερο νοσοκομείο, όπου θα αφήσει την τελευταία του πνοή δυο μέρες μετά. Τα τραύματα στο σώμα του, ένας χάρτης που θα οδηγήσει στις εγκληματικές ανεπάρκειες του συστήματος.
Για την στυγνή δολοφονία του μικρού Γκαμπριέλ, κατηγορούνται αμέσως η μητέρα του και ο πατριός του. Οι ένοχοι έχουν συλληφθεί και θα δικαστούν. Δεν χρειάζεται να γίνει κάτι άλλο. Η υπόθεση, όπως και πολλές άλλες παρόμοιες υποθέσεις, προμηνύεται να ξεχαστεί. Άλλωστε τα πολλά - πολλά, δεν συμφέρουν τους «από πάνω». Ο κόσμος όμως, έχει αντίθετη άποψη. Διαμαρτυρίες από απλούς πολίτες της πόλης που απαιτούν δικαίωση ξεσπούν και εμμένουν. Η ερώτηση όλων, η ίδια: πώς γίνεται να μην είδε κανείς ΤΟΣΑ σημάδια;
22 Μαίου, 2013. Οι γιατροί που εξετάζουν το σώμα του μικρού Γκαμπριέλ, δεν μπορούν να πιστέψουν τα όσα βλέπουν. Τα πλευρά του είναι σπασμένα, το κρανίο του ραγισμένο. Υπάρχουν καρφωμένες στο σώμα του σφαίρες από αεροβόλο, μελανιές από μπουνιές και κτυπήματα με βαριά αντικείμενα, παλιές και φρέσκες πληγές από σβησμένα τσιγάρα στην σάρκα του. Καταθέσεις από τα άλλα δύο παιδιά της οικογένειας και ευρήματα από τον χώρο του εγκλήματος και την ιατροδικαστική εξέταση της σωρού, καταλήγουν στο ότι τα βράδια τον άφηναν κλειδωμένο σε ένα ντουλάπι, δεμένο με χειροπέδες και φιμωμένο, ενώ δεν του επέτρεπαν να φάει τίποτα άλλο, εκτός από περιττώματα γάτων. Το παιδί αυτό οδηγήθηκε στον θάνατο αργά και βασανιστικά. Δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Οι πληγές υπήρχαν στο σώμα και στο πρόσωπο του για μήνες. Υπήρχε άπλετος χρόνος για παρέμβαση. Υπήρχαν άπλετες ευκαιρίες για να σωθεί.
Ο πατριός καταδικάζεται σε θάνατο. Η μητέρα σε ισόβια κάθειρξη. Το αποτρόπαιο του εγκλήματος σε βάρος του Γκαμπριέλ οδήγησε στην δικαιοσύνη και τους τέσσερις κοινωνικούς λειτουργούς που είχαν αναλάβει την υπόθεση του. Απολύονται άμεσα ενώ κατηγορούνται για κακοποίηση ανηλίκου και πλαστογράφηση εγγράφων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η απομάκρυνση κρατικών υπαλλήλων από την θέση τους στην Αμερική – όπως και στην Κύπρο – είναι κάτι που συμβαίνει εξαιρετικά σπάνια.
Η υπόθεση του μικρού Γκαμπριέλ, εξαιτίας του κόσμου που αρνήθηκε να σωπάσει, του κόσμου που σηκώθηκε από τον καναπέ και απαίτησε δικαιοσύνη, ήταν η αρχή για πολλές αλλαγές στο σύστημα με σκοπό την ασφάλεια των παιδιών στο Λος Άντζελες. Και παρότι αυτό αποτελεί ένα γεγονός ενθαρρυντικό και αισιόδοξο, δεν θα έπρεπε ποτέ να περιμένουμε μέχρι να βαφτούν τα χέρια μας με το αίμα ενός παιδιού για να παραδεχτούμε τις αδυναμίες του συστήματος και να προσπαθήσουμε να τις αλλάξουμε.
Πολλοί θα ισχυριστούν ότι η αμερικανική πραγματικότητα διαφέρει κατά πολύ από την κυπριακή. Όσοι όμως έχουν περάσει από το σύστημα, είτε ως υπάλληλοι, είτε ως πολίτες, ξέρουν ότι η μόνη διαφορά είναι στο όνομα. Ο Γκαμπριέλ γίνεται Στυλιανός, γίνεται Αντρέας, Μαρία, Έλενα.
Το σύστημα είναι το ίδιο ανεπαρκές. Καταγγελίες που απορρίπτονται ως αβάσιμες χωρίς να γίνει ενδελεχής έρευνα επειδή κάποιος λειτουργός αποφάσισε να «ταμπελώσει» την μητέρα ως την πικραμένη πρώην σύζυγο που δηλώνει ψευδώς κακοποίηση για να εκδικηθεί τον πατέρα του παιδιού της που την εγκατέλειψε για κάποια νεότερη. Καταγγελίες που δεν προχωρούν όπως πρέπει επειδή η καθυστερημένη παρέμβαση κάποιου λειτουργού άφησε τα σημάδια στο σώμα του παιδιού να σβήσουν.
Καταγγελίες που επιβεβαιώνονται ως βάσιμες κι όμως κανείς δεν αναλαμβάνει δράση εξαιτίας των αναχρονιστικών νομοθεσιών που δίνουν στον θύτη το δικαίωμα να συνεχίζει να δρα ανενόχλητος. Μητέρες που απειλούνται με φυλάκιση αν δεν παραχωρήσουν το παιδί τους στον βασανιστή τους, εξαιτίας ενός άθλιου διατάγματος που θα έπρεπε να παύσει να ισχύει μέχρι να επιβεβαιωθεί ή να απορριφθεί και η παραμικρή υπόνοια κακοποίησης.
Είναι κι άλλα. Πολλά. Τόσα πολλά που δεν χωράνε σ’ ένα άρθρο.
Φυσικά, κριτική που γίνεται απλώς για να γίνει, δεν έχει λόγο να γίνεται. Υπάρχουν πολλές αλλαγές που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν άμεσα από το κράτος έτσι ώστε να θωρακίζονται τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Πράγματα πολλές φορές αυτονόητα, που παραμένουν ωστόσο, μέχρι και σήμερα, στα συρτάρια, που θεωρούνται δευτερευούσης σημασίας, που δεν έχουν κανένα «πολιτικό» ενδιαφέρον.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά, είναι ο τρόπος επιλογής των λειτουργών που αναλαμβάνουν αυτού του είδους υποθέσεις. Στις θέσεις αυτές χρειάζεται να τοποθετούνται άτομα που μπορούν να κατανοήσουν την ιδιαίτερη φύση της ενδοοικογενειακής βίας. Που αντιλαμβάνονται ότι ο θύτης δεν είναι κάποιος άγνωστος. Είναι ένα άτομο με το οποίο το θύμα έχει μια προϋπάρχουσα σχέση. Μια σχέση πολύπλοκη, όπου η αγάπη και η ανάγκη δεν εξαφανίζονται. Για να μπορούν επομένως, οι λειτουργοί να τοποθετηθούν μέσα σε αυτού του είδους τις συνθήκες και να επιτελέσουν τα καθήκοντα τους σωστά, το κράτος οφείλει να τους παρέχει την κατάλληλη εκπαίδευση πριν μπουν στο πεδίο.
Πέραν της εκπαίδευσης σε πρακτικές δεξιότητες όπως είναι η παροχή ψυχολογικών πρώτων βοηθειών, η ανάλυση του παιδικού ιχνογραφήματος κλπ., έμφαση πρέπει να δοθεί και στην ενδυνάμωση της ενσυναίσθησης που επιδεικνύουν οι λειτουργοί προς τις οικογένειες αυτές, καθώς και η απαλλαγή από οποιαδήποτε στερεότυπα ή η άμεση απομάκρυνση λειτουργών από τις θέσεις τους, όταν γίνεται αντιληπτή η ύπαρξη στερεοτυπικού τρόπου σκέψης.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει άμεση ανάγκη και για επανεξέταση των νομοθεσιών που αφορούν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έτσι ώστε οι διαδικασίες να είναι ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές. Ακολουθώντας, επίσης, τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων που έλαβαν χώρα μετά τον θάνατο του μικρού Γκαμπριέλ, σημαντική είναι και η ορθή, έγκαιρη ανάμειξη των ειδικών υγείας με την δημιουργία εντός των δημόσιων νοσοκομείων, ειδικής μονάδας που θα αναλαμβάνει να εξετάζει περιστατικά βίας και θα μπορεί να παρέχει ιατρικές αποδείξεις στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.
Πέραν των άμεσων αλλαγών που στόχο έχουν την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας αφού λάβει χώρα, ως κοινωνία φέρουμε την ευθύνη για ενσωμάτωση αλλαγών με σκοπό την πρόληψη. Είναι για παράδειγμα επιεικώς αδιανόητο να αναγκάζουμε τα αγόρια να υπηρετήσουν υποχρεωτικά στον στρατό για έναν πόλεμο που ίσως και να μην γίνει ποτέ, αλλά να μην εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας για τον ρόλο που τα πλείστα θα κληθούν να αναλάβουν μεγαλώνοντας: τον ρόλο του γονιού. Με την εισαγωγή του μαθήματος της Οικογενειακής Αγωγής (σίγουρα όχι με την μορφή και το περιεχόμενο που διδάσκεται σήμερα) ως υποχρεωτικού στα σχολεία και με την εμπλοκή κι άλλων φορέων για την παροχή δωρεάν σεμιναρίων και διαλέξεων προς μελλοντικούς ή νέους γονείς, τα ποσοστά περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας θα μειωθούν σημαντικά.
Θα είναι αρκετό, θα ρωτήσετε εύστοχα; Αυτό δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα. Θα είναι όμως σίγουρα καλύτερο από αυτό που βιώνουμε σήμερα. Ο κόσμος ανήκει στα παιδιά μας. Δική μας υποχρέωση να τον «πλάσουμε» όσο πιο όμορφα γίνεται, γι’ αυτά. Κανένα παιδί δεν θα έπρεπε να έχει την τύχη του μικρού Γκαμπριέλ. Κι όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσο γεωγραφικά απομακρυσμένη κι αν μας φαίνεται η υπόθεση του, μόνος τρόπος για ένα καλύτερο αύριο είναι να κρατήσουμε σήμερα και για πάντα στις μνήμες μας την ιστορία αυτή.
Comments