«Αν δε μπορείς να καταλάβεις τη σιωπή μου, τότε δεν σου αξίζουν οι λέξεις μου». Έλμπερτ Χάμπαρντ
Η επιλεκτική αλαλία είναι μια ιδιόμορφη διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από πλήρη και επίμονη απουσία λόγου σε συγκεκριμένα πλαίσια ή με συγκεκριμένα άτομα, παρά το γεγονός ότι το παιδί έχει αναπτύξει τις γλωσσικές του δεξιότητες.
To DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) την κατατάσσει στις αγχώδεις διαταραχές. Συνήθως εμφανίζεται παράλληλα με Κοινωνική Φοβία, διαταραχές διάθεσης και πανικού, καθώς και καταναγκαστικές και αποσυνδετικές διαταραχές.
Στατιστικά φαίνεται ότι μόνο το 1% του πληθυσμού διαγιγνώσκονται με την συγκεκριμένη διαταραχή, υπάρχουν ωστόσο έντονες αμφιβολίες για την ορθότητα αυτού του ποσοστού καθώς συχνά υποδιαγιγνώσκεται. Οι κυριότεροι λόγοι γι’ αυτό είναι ότι η συγκεκριμένη διαταραχή είναι λιγότερο γνωστή σε σύγκριση με άλλες διαταραχές που εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία. Οι πλείστοι γονείς και εκπαιδευτικοί δεν γνωρίζουν την ύπαρξη της, ενώ πολλές φορές δεν ανησυχούν καθώς εκλαμβάνουν τις συμπεριφορές του παιδιού ως ‘πείσμα’ ή ντροπαλότητα που θα περάσει από μόνη της.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της επιλεκτικής αλαλίας είναι:
Αδυναμία συζήτησης για τα συναισθήματα τους
Αδυναμία εκδήλωσης συναισθημάτων
Αποφυγή οπτικής επαφής
Χρήση μη-λεκτικών τρόπων επικοινωνίας (νεύματα, χειρονομίες κλπ)
Παγωμένο – κενό βλέμμα
Ακινητοποίηση
Σπασμωδικές – νευρικές κινήσεις (επαναλαμβανόμενες κινήσεις των χεριών, δάγκωμα των χειλιών, νευρικό τρέμουλο στα πόδια)
Εξαιρετικά καχύποπτα
‘Μαζεμένα’ σε νέες καταστάσεις
Αγχώδη
Πεισματάρικα και ανυπάκουα
Έχουν συχνές εκρήξεις θυμού
Στην βιβλιογραφία συναντά κανείς πολλές και διαφορετικές ερμηνείες σχετικά με την αιτιολογία αυτής της διαταραχής, οι οποίες διαφέρουν από προσέγγιση σε προσέγγιση. Για ένα συμπεριφοριστή για παράδειγμα, η διαταραχή αυτή γίνεται αντιληπτή ως εκμαθημένη συμπεριφορά η οποία επιφέρει για το παιδί κάτι το θετικό. Στην ψυχοδυναμική προσέγγιση εκλαμβάνεται ως ανεπίλυτη σύγκρουση, καθήλωση, παλινδρόμηση κλπ. Είναι ωστόσο σχεδόν αδύνατον να καταλήξουμε σε ένα μοναδικό αίτιο. Έρευνες δείχνουν ότι το πιθανότερο είναι να υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αλληλεπιδρούν για την εμφάνιση της εκλεκτικής αλαλίας, όπως η γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με περιβαλλοντικές συνθήκες.
Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορείτε να θέσετε σε εφαρμογή για να στηρίξετε το παιδί σας:
Μην το πιέσετε ποτέ να μιλήσει όταν το ίδιο δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν το επιθυμεί.
Επικεντρωθείτε σε όσα ΜΠΟΡΕΙ και όχι σε όσα ΔΕΝ μπορεί να κάνει. Βοηθήστε το να αναπτύξει τα ταλέντα του και να επενδύσει σε πράγματα που το ενδιαφέρουν. Με τον τρόπο αυτό πέραν των αισθημάτων ευτυχίας που βιώνει, αναπτύσσεται και η αυτοπεποίθηση του.
Μην βιάζεστε να προσφέρετε την βοήθεια σας. Ενθαρρύνετε πρώτα το παιδί σας να προσπαθήσει μόνο του να επικοινωνήσει.
Μπορείτε να δημιουργήσετε ή να παροτρύνετε την εμπλοκή του παιδιού σας σε απλές κοινωνικές καταστάσεις αυξάνοντας αργά και σταδιακά την ένταση.
Συναποφασίστε με το παιδί σας πώς θα επικοινωνείτε σε δημόσιους χώρους. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε για παράδειγμα, ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ναι ή όχι.
Παροτρύνετε το παιδί να επικοινωνεί έστω και με εναλλακτικούς τρόπους (με νεύματα, γραπτώς κλπ) και επιβραβεύετε την προσπάθεια που κάνει.
Παροτρύνετε την δημιουργία σχέσεων με συνομήλικους του.
Χρησιμοποιείτε διασκεδαστικές δραστηριότητες αναλόγως του αναπτυξιακού επιπέδου του παιδιού και των ενδιαφερόντων του οι οποίες διδάσκουν διακριτικά τα μηνύματα που θέλετε να του περάσετε.
Αλλάξτε τον τρόπο που εσείς οι ίδιοι αντιλαμβάνεστε την συμπτωματολογία του παιδιού σας. Αν το βλέπετε σαν ένα καπρίτσιο ή θεωρείτε το παιδί «κακομαθημένο», τότε σίγουρα ο τρόπος που αντιμετωπίζετε την άρνηση του να μιλήσει θα είναι πολύ διαφορετικός σε σχέση με το πώς θα αντιδρούσατε αν προσπαθούσατε να λειτουργήσετε με ενσυναίσθηση.
Εάν διακρίνετε στο παιδί σας χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης διαταραχής, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε άμεσα έναν ειδικό ψυχικής υγείας που εμπιστεύεστε και που θα μπορεί να προσφέρει στο παιδί σας την βοήθεια που χρειάζεται. Σημαντικό είναι επίσης να ενημερωθεί και ο/η εκπαιδευτικός του παιδιού σας για να του παρέχει την απαραίτητη στήριξη, να μην πιέζει το παιδί υπερβολικά για να μιλήσει αλλά και για να το προφυλάξει από κοινωνική απομόνωση.
Η επιλεκτική αλαλία είναι κάτι που έχω βιώσει πρώτα ως μητέρα και εκ των υστέρων και ως ειδικός ψυχικής υγείας. Και στις δύο περιπτώσεις, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγω είναι το ίδιο: είναι μια διαταραχή που δύσκολα αντιμετωπίζεται. Όμως αντιμετωπίζεται. Με υπομονή, επιμονή και σωστούς χειρισμούς από το περιβάλλον του παιδιού, σιγά – σιγά, οι λέξεις ξεκινούν και πάλι να βρίσκουν τον δρόμο τους και ο φόβος αντικαθίσταται με αυτοπεποίθηση και χαρά.
Comments